Μεγάλος Kουλές (Αμυντικός Πύργος)

    Περιοχή : Βρίσκεται στο κέντρο της οικοδομικής νησίδας, που ορίζεται από τη Λεωφόρο Ελευθερίας και τις οδούς Δημοκρατίας (σημερινή Βασιλέως Γεωργίου) και Βενιζέλου (σημερινή 25ης Μαρτίου).

    Οδός & αριθμός: Οδός Θράκης.

    Αμυντικός πύργος (1912). Αρχείο Monique Jullien.

    Έτος ανέγερσης: 19ος  αιώνας.

    Ο Κουλές (πύργος) είναι αμυντικό κτίσμα σε ιδιοκτησίες πλούσιων γαιοκτημόνων, που κατασκευάζονταν κατά την οθωμανική περίοδο. Αυτά τα πυργόσπιτα, που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα, είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα αρκετών περιοχών του βαλκανικού χώρου. Συνήθως έχουν τετράγωνη κάτοψη και είναι κτισμένοι σε επαφή με την κύρια κατοικία (Οικονόμου, Παπαγιαννάκης, Στόιος, 2013: 26).

    Στην οδό Θράκης, στον Αρναούτικο Μαχαλά, απέναντι από το σπίτι του μουφτή της πόλης, βρίσκεται ο πύργος «ένα μεγάλο σπίτι, γερά φτιαγμένο, στο οποίο ζούσαν αλβανοί ευγενείς, οι οποίοι πιθανότατα είχαν χωράφια στη γειτονική πεδιάδα. Τα χωράφια τους τα καλλιεργούσαν κολίγοι, που έμεναν στη συνοικία που και σήμερα ονομάζουμε Τσιφλίκι» (Cohen, 1920: 111, όπως αναφέρεται στο: Κασκαμανίδης, 2006).

    Αμυντικός πύργος (1916). Αρχείο Δ. Μεκάση

    Το ύψος του πύργου έφτανε περίπου στα 10 μέτρα. Αν και η βάση του πύργου ήταν περίπου 50 τ.μ., ο εσωτερικός χώρος ήταν μικρός, επειδή είχε χοντρούς τοίχους. Ο πύργος ήταν διώροφος και πάνω είχε τις πολεμίστρες. Σε κάθε εξωτερική γωνία του κτιρίου υπήρχε ένας  πυργίσκος, που προεξείχε, όπως και στη μέση των δύο μεγαλύτερων πλευρών. Το σύνολο των πυργίσκων ήταν έξι και με την κεντρική πολεμίστρα στη μέση του κτιρίου, οι πυργίσκοι γίνονταν επτά. Για να ανέβει κανείς στους ορόφους του πύργου περνούσε από την πολύ μικρή πόρτα της εισόδου που οδηγούσε σε μια εσωτερική πέτρινη σκάλα. Τα ταβάνια των δυο ορόφων σχημάτιζαν θόλο, που ήταν κατασκευασμένος από συμπαγή τούβλα. Ο πύργος είχε γερά θεμέλια, φτιαγμένα με πέτρες και κονίαμα από ασβέστη, άμμο και αυγά (Μεκάσης, 2013).

    Το κτίσμα κατεδαφίστηκε κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου (περίπου το 1930)

    Τοιχοποιία: Αργιλιθοδομή με ισχυρό συνθετικό ασβεστοκονίαμα και επίχρισμα σε δύο στρώσεις (πηλοκονίαμα και ασβεστοκονίαμα) στο εσωτερικό.

    Οι τοίχοι έχουν πάχος από 98 ως 104 εκ. και στο εσωτερικό τους υπάρχουν κρυφές οριζόντιες ξυλοδεσιές ανά 3 μ.

    Βιβλιογραφία
    Cohen, M. (1920). «Villes macédoniennes. Florina – Nevolani», La Geographie, τ. XXXIV, σ. 111, όπως αναφέρεται στο: Κασκαμανίδης, Ι. (2006). Η πόλη και οι συνοικίες της Φλώρινας κατά την Ύστερη Οθωμανική Περίοδο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου (αδημοσίευτη πτυχιακή εργασία).
    Κασκαμανίδης, Ι. (2006). Η πόλη και οι συνοικίες της Φλώρινας κατά την Ύστερη Οθωμανική Περίοδο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου (αδημοσίευτη πτυχιακή εργασία).
    Μεκάσης, Δ. (2013). Ο μεγάλος πύργος στο Βαρόσι και ο Αρναούτικος Μαχαλάς http://florineanews.blogspot.gr/2013/10/blog-post_9159.html
    Οικονόμου, Α., Παπαγιαννάκης, Μ., Στόιος, Α. (2013). ΓΙΑ ΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ. Αρχιτεκτονικά Τοπία του Παρελθόντος. Φλώρινα: ΣΤΕΓΗ ΦΙΛΟΤΕΧΝΩΝ ΦΛΩΡΙΝΑΣ – ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ, σ. 26.