Τζαμί (Yakub Bey)

    Περιοχή: Συνοικία του Παλιού τζαμιού – Cami-i Atik

    Οδός & αριθμός: Παπακωνσταντίνου Νερέτης & Κρέσνας

    Έτος ανέγερσης:  τέλη του 15ου αιώνα (περίοδος Οθωμανοκρατίας)

    Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Φλώρινα είχε επτά τζαμιά που ήταν διασκορπισμένα σε ολόκληρη την πόλη για να εξυπηρετούν τις θρησκευτικές ανάγκες των μουσουλμάνων. Το θρησκευτικό κέντρο της πόλης κατά την οθωμανική περίοδο ήταν ο χώρος που περικλειόταν από τις οδούς Μεγάλου Αλεξάνδρου στο βορρά, Παπακωνσταντίνου Νερέτης στα νοτιοδυτικά και Κρέσνας στα ανατολικά (Κασκαμανίδης, 2006: 50).

    Σ’ αυτό το χώρο, βρισκόταν το τζαμί Yakup Bey, γνωστό και ως Çarsi Cami (τζαμί της αγοράς), γιατί βρισκόταν βόρεια της υπαίθριας εβδομαδιαίας αγοράς της πόλης (Cohen, 1920: 115. Κασκαμανίδης, 2006), όπως αναφέρει ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή, που επισκέφτηκε την Φλώρινα μετά τα μέσα του 17ου αιώνα (Δημητριάδης, 1973).

    Το κτιριακό συγκρότημα περιλάμβανε το τζαμί, τον τεκέ των δερβίσηδων  που ανήκαν στο τάγμα των Naksibedi  (σουνιτικό τάγμα) με ηγούμενο τον σεΐχη Αλή Ντεντέ και τον ξενώνα του τεκέ, το νεκροταφείο των δερβίσηδων και τον μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείο) (Μεκάσης, 2003: 18-32). Αυτό αποτελούσε ταυτόχρονα  θρησκευτικό κέντρο και κέντρο μουσουλμανικών σπουδών.

    Στη συνοικία αυτή βρίσκονταν πολλά από τα εμπορικά καταστήματα της πόλης καθώς και τα κτίρια της οθωμανικής διοίκησης στο δυτικό της τμήμα, γεγονός το οποίο μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια από τις παλαιότερες μουσουλμανικές συνοικίες της πόλης, αν όχι η παλαιότερη (Cohen, 1920: 115. Κασκαμανίδης, 2006).

    Τα τζαμί  ήταν μονώροφο ορθογώνιο κτίριο και καλύπτονταν με απλή τετράρριχτη στέγη και πολλά ανοίγματα με φεγγίτες στο πάνω μέρος κυρίως προς την πλευρά της εσωτερικής αυλής στην ανατολική του όψη. Η βάση του μιναρέ, το μόνο τμήμα του που είναι πλέον ορατό, έχει εξαγωνική κάτοψη. Ο μιναρές του τζαμιού είχε ύψος μεγαλύτερο από 15 μέτρα,  βρισκόταν στη ΝΔ  του τεμένους και εφάπτονταν με αυτό (Cohen, 1920: 115. Κασκαμανίδης, 2006). Η μορφολογία του τεμένους και τα κατασκευαστικά στοιχεία του μιναρέ παραπέμπουν σε νεότερο κτίσμα του 18ου αιώνα. Το 1953-1954 το τζαμί κατεδαφίστηκε και έμεινε μόνο το κάτω μέρος του μιναρέ ύψους 380 εκ.

    Το τέμενος και ο μιναρές κατασκευάστηκαν από πέτρα, είχαν λιθόστρωτο δάπεδο και λιθοδομή από ποταμίσιες πέτρες με ισχυρό κονίαμα (κουρασάνι) ως συνδετικό υλικό, το οποίο καλύπτονταν από σοβά (ασβεστοκονίαμα). Στο εσωτερικό του μιναρέ υπάρχει απλή αργολιθοδομή, ενώ στη σκάλα παρατηρείται μικτό σύστημα δόμησης με τέσσερις σειρές οπτόπλινθων και μια λίθινη πλάκα στο πάτημα του σκαλοπατιού (Οικονόμου, Παπαγιαννάκης & Στόιος, 2013: 24-26).

    Βιβλιογραφία
    Cohen, M. (1920). «Villes macédoniennes. Florina – Nevolani», La Geographie, τ. XXXIV, σ. 115, όπως αναφέρεται στο: Κασκαμανίδης, Ι. (2006). Η πόλη και οι συνοικίες της Φλώρινας κατά την Ύστερη Οθωμανική Περίοδο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου (αδημοσίευτη πτυχιακή εργασία), σ. 50.
    Δημητριάδης, Β. (1973). Η Κεντρική και Δυτική Μακεδονίας κατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.
    Κασκαμανίδης, Ι. (2006). Η πόλη και οι συνοικίες της Φλώρινας κατά την Ύστερη Οθωμανική Περίοδο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου (αδημοσίευτη πτυχιακή εργασία).
    Μεκάσης, Δ. (2003). Γειτονιές της Φλώρινας. Περιοδικό Εταιρεία, τ. 37, Φλώρινα: Εταιρεία Γραμμάτων και Τεχνών Φλώρινας, σ. 18-32.
    Οικονόμου, Α., Παπαγιαννάκης, Μ. & Στόιος, Αχ. (2013). ΓΙΑ ΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ. Αρχιτεκτονικά Τοπία του Παρελθόντος. Φλώρινα: Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, σ. 24-26.